Artikelliste
Ο καταρράκτης και η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) είναι δυο από τις πιο συχνές οφθαλμικές παθήσεις και αμφότερες έχουν ισχυρή συσχέτιση με την ηλικία. Ως εκ τούτου δεν είναι καθόλου σπάνια η συνύπαρξή τους. Τι κινδύνους όμως ελλοχεύει η χειρουργική αφαίρεση του καταρράκτη, αν ο ασθενής πάσχει ταυτόχρονα από ΗΕΩ;
Γνωρίζουμε ότι η αυξημένη έκθεση στο υπεριώδες φως του ηλίου είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση και την επιδείνωση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Όταν διενεργείται η χειρουργική αφαίρεση του καταρράκτη, αντικαθίσταται ο θολωμένος κρυσταλλοειδής φακός του ματιού με έναν διαυγέστατο ψευδοφακό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βελτιώνεται μεν η όραση του ασθενούς, όμως από την άλλη πλευρά η ωχρά κηλίδα του χειρουργημένου ασθενούς εκτίθεται μετεγχειρητικά σε αυξημένα ποσά υπεριώδους ακτινοβολίας, όταν βγαίνει στον ήλιο. Αυτό ενδέχεται να επιδεινώσει την κατάσταση της ωχράς κηλίδας του. Επιπροσθέτως, η χειρουργική επέμβαση καταρράκτη (όπως και κάθε χειρουργείο στο μάτι) προκαλεί, ως φυσιολογική αντίδραση στο χειρουργείο, μια τοπική φλεγμονή. Συγκεκριμένα, παράγονται φλεγμονώδεις χημικές ουσίες (κιτοκίνες), που μπορούν να επηρεάσουν και την ωχρά κηλίδα ενός ασθενούς με ΗΕΩ και να επιδεινώσουν την κατάστασή της.
Αυτοί οι δύο μηχανισμοί, που αναφέραμε, υποβόσκουν πιθανότατα πίσω από την κλινική παρατήρηση, ότι, αν υποβληθεί ένας ασθενής με ΗΕΩ σε χειρουργείο καταρράκτη, ενίοτε επιδεινώνεται η κατάσταση της ωχράς κηλίδας του. Έτσι κάθε φορά, που ένας ασθενής με ΗΕΩ έχει και καταρράκτη, υπάρχει το ιατρικό δίλημμα, αν η επιλογή του χειρουργείου θα βοηθήσει τον ασθενή ή όχι. Για την απάντηση της ερώτησης αυτής διενεργήθηκε μέσα στο 2022 μια νέα έρευνα με πάνω από 3000 ασθενείς. Το εξεταζόμενο γκρουπ των ασθενών αυτών είχαν όλοι ΗΕΩ και ταυτόχρονα καταρράκτη. Στους μισούς έγινε κανονικά η χειρουργική αφαίρεση του καταρράκτη ενώ στους άλλους μισούς προτιμήθηκε η πιο συντηρητική προσέγγιση της αναμονής (“attendere”). Όλοι οι ασθενείς βρίσκονταν υπό παρακολούθηση για δύο χρόνια, για να δουν σε πόσους η ΗΕΩ επιδεινώθηκε. Το αποτέλεσμα ήταν, ότι από το γκρουπ των χειρουργημένων ασθενών το 23% παρουσίασε σημαντική επιδείνωση της ωχροπάθειας ενώ από το γκρουπ των μη χειρουργημένων επιδείνωση της ΗΕΩ παρατηρήθηκε στο 12% εξ αυτών. Το συμπέρασμα ωστόσο της έρευνας, συνυπολογίζοντας λοιπούς παράγοντες, ήταν ότι το χειρουργείο καταρράκτη ΔΕΝ συντελεί στην επιδείνωση της ΗΕΩ για τουλάχιστον δύο έτη.
Συμπερασματικά, το δίλημμα, κατά πόσον είναι καλή ιδέα να αντιμετωπιστεί χειρουργικά ο καταρράκτης σε ασθενείς με ΗΕΩ, είναι σίγουρα εύλογο. Ωστόσο τα δεδομένα καταδεικνύουν ότι ΔΕΝ υπάρχει αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ χειρουργείου καταρράκτη και επιδείνωσης της ΗΕΩ, οπότε η τελική απόφαση είναι υπέρ του χειρουργείου, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο.